Autor: ks. Mieczysław Piotrowski TChr,
Miłujcie się! 4/2000 → Temat numeru
„Gdzie jest Piotr, tam jest Kościół... ten, kto nie jest z papieżem, nie jest z Bogiem, a kto pragnie być z Bogiem, musi być z papieżem”. Słowa te, komentując treść objawień w Fatimie, wypowiedziała siostra Łucja, jedyny żyjący świadek fatimskich objawień. Matka Boża w Fatimie wzywa do nawrócenia, do żywej i autentycznej wiary w Boga w Trójcy Jedynego, który rzeczywiście jest obecny w Eucharystii. Matka Boża przypomina, że w przekazywaniu pełni wiary decydującą rolę odgrywa Papież, jako następca św. Piotra będący skałą, na której Chrystus buduje swój Kościół (Mt 16, 18). To właśnie św. Piotrowi Pan Jezus udzielił pełni władzy nieomylnego nauczania prawd wiary oraz kierowania i rządzenia całym Kościołem. Święty Piotr jako pierwszy założył i uświęcił swoją męczeńską krwią stolicę biskupią w Rzymie. Dlatego każdy następca św. Piotra na tej stolicy otrzymuje prymat nad całym Kościołem.
Święty Piotr przebywał w Rzymie i poniósł tam męczeńską śmierć w 67 r. podczas prześladowania chrześcijan za cesarza Nerona. Dokładne miejsce męczeństwa nie jest znane. Historycy przypuszczają, że św. Piotr został ukrzyżowany głową w dół w cyrku Nerona, który znajdował się na terenie dzisiejszego Watykanu. Pochowany został na pobliskim cmentarzu. Długoletnie prace wykopaliskowe pod Bazyliką św. Piotra doprowadziły do odkrycia grobu pierwszego papieża. Znajduje się on dokładnie pod ołtarzem papieskim Bazyliki Watykańskiej. Grób ten jest znakiem, że każdy biskup Rzymu jest następcą św. Piotra, a z racji swego urzędu „zastępcy Chrystusa i pasterza całego Kościoła”, ma pełną, najwyższą i powszechną władzę nad Kościołem” (dekret Christus Dominus, 2; 9).
W ciągu XIII wieków nikt nie kwestionował obecności grobu św. Piotra w Watykanie. Pierwszymi kontestatorami byli wyznawcy herezji waldensów, którzy odrzucali prymat papieża, twierdząc, że św. Piotra nigdy w Rzymie nie było, a tym bardziej nie ma tam jego grobu. Również Luter i inni twórcy reformacji zaprzeczali istnieniu grobu św. Piotra w Watykanie, kwestionując przy tym prymat i nieomylność papieża w sprawach wiary.
Prace wykopaliskowe pod Bazyliką św. Piotra zostały rozpoczęte wiosną 1939 r. po śmierci papieża Piusa XI, który wyraził życzenie, aby pochowano go w grotach watykańskich. Podczas kopania grobu odkryto pozostałości pogańskiej nekropolii z czasów rzymskich. Na wiadomość o tym odkryciu papież Pius XII zlecił ekipie naukowców rozpoczęcie wykopalisk i badań, które po kilku latach doprowadziły do sensacyjnych odkryć. Podczas trwających przeszło 10 lat prac archeologicznych odkryto część dużego cmentarza, którego największy rozwój przypadałby na okres od II do początków IV wieku po Chrystusie. Odkryto grobowce wzdłuż ulicy, która biegła w pobliżu cyrku Nerona. Ta wspaniale zachowana nekropolia jest typowym cmentarzem pogańskim, w którym znajdują się również groby chrześcijan. Do dzisiaj można podziwiać groby i pomniki o niespotykanym architektonicznym pięknie, które należały do zamożnych rzymskich rodzin.
W grobowcu Waleriuszy znaleziono łaciński napis: „Petrus roga Iesus Christus pro sanctis hominibus chrestianis ad corpus suum sepultis” (Piotr modli się do Jezusa Chrystusa za chrześcijanami pochowanymi w pobliżu jego ciała).
W grobowcu Popiliusa Heraklesa znaleziono napis: IN VATIC. AD CIRCUM (na Watykanie przy cyrku), który potwierdza lokalizację cmentarza na wzgórzach watykańskich w pobliżu cyrku Nerona. W większości jednak były to grobowce rodzin wyznających religię pogańską.
Na początku IV w. cmentarz był w pełnym użyciu. Według rzymskiego prawa groby były święte i nietykalne. Jedynym powodem, dla którego cesarz Konstantyn (280 – 337) w przypadku tej nekropolii musiał złamać rzymskie prawo cmentarne, była konieczność wybudowania na tym terenie chrześcijańskiej bazyliki, na skutek wielkiego kultu, jakim chrześcijanie otaczali znajdujący się tam grób św. Piotra. Cesarz zarządził tzw. congestio terrarum, niszcząc północną część cmentarza i zasypując ziemią grobowce znajdujące się w jego południowej części. Chodziło o to, aby na zboczu watykańskiego wzgórza uzyskać szeroką płaszczyznę na tym samym poziomie co grób św. Piotra i tam rozpocząć budowę bazyliki ku czci pierwszego papieża. Świadczy to o wielkiej czci, jaką pierwsi chrześcijanie otaczali grób św. Piotra.
Wykopaliska prowadzone w centralnym miejscu Bazyliki, a więc pod ołtarzem papieskim, doprowadziły do sensacyjnego odkrycia grobu i relikwii św. Piotra. Najpierw odkryto ogromny relikwiarz w kształcie marmurowego prostopadłościanu o szerokości 2,60 m. Został on zbudowany przez cesarza Konstantyna w latach 321 – 324. W środku znaleziono nieduży pomnik grobowy, w kształcie małej kapliczki z wnęką, wspartej na dwóch kolumnach i osadzonej w murze pokrytym czerwonym tynkiem. Skoro ten maleńki pomnik został zamknięty w relikwiarzu, musiał mieć nadzwyczajne znaczenie. Naukowcy natrafili na najważniejszy punkt Bazyliki Watykańskiej i całej podziemnej nekropolii. Okazało się, że jest to pierwszy pomnik, który w II w. wybudowano na grobie św. Piotra. Pierwsi chrześcijanie określali grób św. Piotra jako zwycięskie trofeum. Ponieważ najwcześniejsza informacja na temat grobu-trofeum św. Piotra pochodzi od rzymskiego kapłana Gajusa, wobec tego nagrobek ten został nazwany trofeum Gajusa. Na niezwykle skromnym, wydrążonym w ziemi grobie św. Piotra na początku II wieku rzymska gmina chrześcijan wybudowała pomnik-trofeum; od zachodu został on ogrodzony murem, otynkowanym na czerwono. Mur ten otaczał niewielki obszar grzebalny o wymiarach 7 × 4 m. Znaleziono na nim wiele prostych i ubogich grobów usytuowanych wokół grobu św. Piotra, nad którym wznosiło się trofeum Gajusa. Grób apostoła Piotra był szczególnie czczony, o czym świadczą liczne napisy na tzw. murze g oraz duży napis w języku greckim: „Piotr jest tu”, znajdujący się na „murze czerwonym”.
Wieloletnie badania naukowe prof. Margherity Guarducci doprowadziły do odczytania znaczenia licznych napisów na „murze g”. Były one sporządzone przez jedną osobę odpowiedzialną za to miejsce, według ustalonych zasad mistycznej kryptografii, w porządku logicznym i duchowym. I tak na przykład przestawienie liter ù – á oznacza przejście od końca, czyli od śmierci, do początku, czyli do pełni życia.
Oprócz imion osób zmarłych pojawia się imię św. Piotra połączone z imieniem Chrystusa i Maryi, a także z wyznaniem wiary w Trójcę Świętą; że Jezus Chrystus jest prawdziwym Bogiem i prawdziwym człowiekiem, że jest drugą osobą Trójcy Świętej, Synem Bożym, Początkiem i Końcem, Życiem, Światłem, Zmartwychwstaniem, Zbawieniem, Pokojem, Zwycięstwem itd. W ten sposób chrześcijanie wyznawali swoją wiarę w Trójcę Świętą, bóstwo Chrystusa, wstawiennictwo Matki Bożej, życie wieczne i modlili się za swoich zmarłych.
Jest to niezwykle ważne świadectwo wskazujące na fakt, że od samego początku istnienia chrześcijaństwa była bardzo silna wiara w Trójcę Świętą, bóstwo Chrystusa, wstawiennictwo Matki Bożej, w życie wieczne oraz prymat św. Piotra.
Warto jest tu również wspomnieć o napisie „hoc vince” (z tym zwyciężysz) obok monogramu Chrystusa. Jest to łacińskie tłumaczenie słynnego greckiego napisu „τουτω νικα”, które cesarz Konstantyn razem z krzyżem zobaczył na niebie przed zwycięską bitwą z wojskami Maksencjusza przed mostem Milvio 28.10.312 r.
Archeolodzy byli bardzo zdziwieni, kiedy w ziemnym grobie nie znaleźli relikwii św. Piotra. Zostały one odnalezione później 2 metry powyżej poziomu pierwotnego grobu, we wnęce „muru g”. Wnęka z relikwiami została odkryta 13.10.1941 r. Okazało się, że relikwie św. Piotra zostały przeniesione z ziemnego grobu do specjalnie przygotowanej wnęki w „murze g” przez cesarza Konstantyna, podczas budowy marmurowego relikwiarza. Relikwie zostały poddane wieloletnim badaniom antropologicznym. Najpierw analizy były prowadzone pod kierunkiem prof. Galeazzi Lisi, później przez prof. Correnti. Wyniki badań zostały ogłoszone w 1965 r. w książce wydanej w Watykanie: Le reliquie di Pietro sotto la Confessione della Basilica Vaticana. Kości św. Piotra złożone za czasów cesarza Konstantyna we wnęce „muru g” były zawinięte w drogocenny materiał z purpury przetykany czystym złotem. Badania antropologiczne kości wykazały, że należą one do jednej osoby, mężczyzny o krępej budowie ciała, w wieku między 60. a 70. rokiem życia, wzroście do 165 cm.
Naukowe potwierdzenie autentyczności relikwii św. Piotra było bardzo ważnym wydarzeniem. Podczas audiencji generalnej 26 czerwca 1968 r. papież Paweł VI oficjalnie ogłosił odnalezienie relikwii św. Piotra. Następnego dnia podczas uroczystej celebracji 19 pojemników zawierających relikwie pierwszego Papieża zostało złożonych we wnęce „muru g”, gdzie przebywają do dnia dzisiejszego.
