Dames en Heren Rechters,

       U heeft de getuigenissen gehoord. Ik zal de bewijzen niet samenvatten, dat zou tijdverlies zijn. Ze zijn op zichzelf meer dan sprekend. Toch wil ik uw aandacht trekken op één punt, namelijk, hoe dikwijls de getuigen het woord alsof in de mond namen : "Ze handelden alsof er geen alternatief zou bestaan", "alsof er geen controleerbare feiten zouden zijn", "alsof de betreffende taal niet zou bestaan", enz. enz. Het gedurig terugkeren van dat woord benadrukt hoezeer de beschuldigden de realiteit hebben verwaarloosd. Zogezegd behoren zij tot de politieke, economische, culturele, universitaire of sociale elite van de wereld, ze hadden posten met een enorm prestige en verantwoordelijkheid, hun beslissingen hadden invloed op het leven van alle bewoners van onze planeet, nochtans handelden ze zonder verantwoordelijkheidszin, zoals kinderen uit de kleuterklas. En nu - U heeft ze gehoord - proberen ze zich te verdedigen door te zeggen "We wisten het niet", "We konden niet denken dat het zo was".

       Hoe was een dergelijke onwetendheid mogelijk ? Hebben ze dan nooit reizigers gezien in een onaangename situatie wegens het onvermogen zich te doen verstaan door de plaatselijke bevolking ? Hebben ze niet gemerkt dat de investering van onze wereldwijde gemeenschap in taalonderwijs gigantisch is, maar de resultaten pover? Toen ze deelnamen aan een internationale vergadering, waren ze er dan niet van bewust dat er in de hokjes tolken zaten, dat de stem die ze hoorden niet die van de spreker was, dat het gelijktijdige gebruik van zoveel talen, hoe dan ook enorm veel kost ? Wisten ze dan niet dat over de hele wereld miljoenen en miljoenen jongens en meisjes hun hersenen pijnigen om te proberen Engels te leren, een taal die zo lastig is dat, gemiddeld, na zeven jaar onderwijs aan vier uur per week, slechts één op honderd in staat is het effectief te gebruiken ? Hebben ze in de pers niet gelezen over de vliegtuigen, die verongelukten wegens gemis aan taalcommunicatie tussen controletoren en piloot ? Sommigen onder hen hadden het Engels als moedertaal. Hebben ze zich dan nooit superieur gevoeld aan de anderstaligen, waar ze mee spraken, en hebben ze zich dan nooit afgevraagd, of dat wel normaal en rechtvaardig was ? Anderen zijn niet Engelstalig van geboorte. Hebben ze zich dan nooit minderwaardig gevoeld tegenover hun collega's uit een Engelstalig land? Hebben ze zich dan nooit op hun ongemak gevoeld in een discussie omdat de nodige woorden hun niet te binnen schoten, terwijl de anderen al de rijkdommen van hun moedertaal ten volle konden aanwenden ? Hoe is het mogelijk te leven in onze maatschappij zonder te merken dat er een taalprobleem bestaat ?

       Laat ons iets onmogelijks veronderstellen en ons inbeelden dat ze er in slaagden een internationaal leven te leiden zonder ooit met de negatieve aspecten van de taalkundige werkelijkheid in aanraking te komen. Konden zij op hun maatschappelijk niveau competent wereldwijde verantwoordelijkheden vervullen zonder te weten hoe communicatie functioneert ? Het was hun plicht dat te weten, des te meer dat zij het geld hadden en de ambtenaren die nodig zijn om informatie te verzamelen, om zo nodig onderzoek te organiseren. De reden, waarom ze het niet wisten is, dat het onderwerp hen niet interesseerde. En het interesseerde hen niet wegens gebrek aan medeleven : ze waren niet in staat mee te trillen met lijden ; het meevoelen met de medemens klopte niet in hen. Met schandalige onverschilligheid negeerden ze het lot van talloze vluchtelingen en gastarbeiders, voor wie de onmogelijkheid zich te doen verstaan bij gemis aan een gemeenschappelijke taal, een bron was van onrechtvaardigheid en psychologische miserie, zelfs van dood. U heeft de getuigen gehoord. Het geval van een Duits hospitaal, waar 50 ten honderd van de patiënten stierf na een inenting, alleen maar omdat ze door gemis aan een gemeenschappelijke taal tussen het medisch en verplegend personeel de instructies niet verstonden, zal niet gemakkelijk te vergeten zijn. Zulke realiteiten negeerden ze. Dat de politie een vreemdeling onrechtvaardig behandelde omdat hij er niet in slaagde zich te doen verstaan, dat stoorde hen niet. Dat een ondernemingsdirecteur er niet in slaagde voor zijn firma een belangrijk contract te krijgen, omdat zijn niveau Engels niet deugde voor de behandeling, waarom zouden ze zich daar zorgen om gemaakt hebben ? Dat het geld, broodnodig voor allerlei sociale doelen, in een ongelooflijk verkwistend systeem van taalcommunicatie gegooid werd, dat lapten ze aan hun laars. Nochtans! Was het niet een van hun verantwoordelijkheden menselijk uit te kiezen, wat te doen met het geld dat van de burgers geïnd werd via de belastingen ?

       Ik zal maar één voorbeeld uitkiezen uit de massa, die ik zou kunnen aanhalen. Terwijl de beschuldigden aan de macht waren, stierven veel Afrikaanse kinderen door uitdroging van hun lichaamsvochten ; deze uitdroging was zo extreem, dat de kinderen zelfs geen tranen meer konden voortbrengen als ze moesten wenen. Eén kind behandelen kostte slechts vijf US dollarcent. Maar er was geen geld te vinden om de kinderen te redden, die aan deze gruwel blootgesteld waren. Is het niet raar dat op het zelfde moment de Europese Unie dagelijks een miljoen euro uitgaf om haar dagelijkse stroom van drie miljoen woorden te vertalen ? Wanneer de beschuldigden geïnformeerd werden over wereldwijde tragedies, bijvoorbeeld over uitgebreide hongersnood, schudden ze met schijnbaar medelijden het hoofd over het ontbreken van geldmiddelen, maar dat deden ze, zonder iets verkeerds te voelen in hun eigen organisaties, die miljoenen woorden vertaalden aan 2 dollar per woord. Wat voor elite is dat ? Is het niet evident voor een simpele geest dat hetgeen men uitgeeft voor één doel, niet meer kan uitgegeven worden aan iets anders ? En dat bijgevolg het vastleggen van geschikte prioriteiten een ernstigste morele plicht is ? Niettemin hebben ze in alle internationale organisaties, en er bestaan er heel veel, nooit geaarzeld enorme geldsommen te besteden aan de taalkundige diensten. Overigens kwam het nooit bij hen op, een objectieve studie te laten uitvoeren over hoeveel de veelzijdige taalproblemen wereldwijd kosten aan de maatschappij en hoe die op te lossen. Kon de maatschappij op taalgebied dan niet beter georganiseerd worden? Dat is een vraag, die ze zich nooit stelden. "Wij hebben gedaan wat kon. Er was geen andere oplossing", beweren ze.

       Is dat waar, was er geen andere oplossing ? Maar Esperanto bestond toch ! Het was al een eeuw in gebruik. Aan wie zich wijs genoeg toonde om het aan te nemen, had het al een verbazingwekkende communicatie bezorgd zonder zelfs een cent te moeten investeren in taalkundige diensten, zonder discriminatie onder de volkeren, na een bescheiden investering in tijd en moeite (het was al geweten dat zes maand Esperanto een communicatieniveau opleveren, gelijk aan wat zes jaar vereist voor het Engels). Maar voor de eminente leden van onze « elite » bestond dit alternatief , deze manier om het taalprobleem met de voordeligste verhouding tussen kost en efficiëntie, gewoonweg niet. Wanneer iemand hun aandacht daarop vestigde - wat vaak gebeurde : de bewijzen zitten in uw dossier - stelden ze er systematisch een reeks argumenten tegen, altijd dezelfde, altijd verwerpend, zonder daarvan ooit de geldigheid te controleren.

       "Esperanto werkt niet", zegden ze, terwijl het toch gemakkelijk was een internationale vergadering of een Esperanto-talig congres bij te wonen en te ontdekken, dat dit middel van taalcommunicatie veel beter werkt dan eender welk van de rivaliserende systemen, hetzij het Engels, hetzij simultaanvertaling, hetzij iets anders. "Het is kunstmatig", zegden ze, en ze weigerden, als ze uitgenodigd waren, kinderen te zien spelen en lachen in Esperanto met zulke spontaneïteit van uitdrukking, dat hun uitspraak onmiddellijk bevooroordeeld zouden blijken en ze vonden ook niets raars aan het feit in een microfoon te moeten spreken en naar een andere stem dan die van de spreker te luisteren door een koptelefoon, wat, u zal dat erkennen, niet opvalt als een manier van natuurlijke communicatie. "Het heeft geen cultuur", beweerden ze, zonder ooit één regel Esperanto gelezen te hebben, zonder iets te weten over de ontwikkeling van Esperanto-toneel of literatuur, zonder ooit een wetenschappelijke voordracht gehoord te hebben in die taal. "Het is stijf en arm aan uitdrukkingen", herhaalden ze maar, zonder het ooit aan een taalkundige analyse onderworpen te hebben, wat hen zou gedwongen hebben te besluiten dat het, dank zij zijn volledige vrijheid om elementen te combineren, flexibeler is en rijker aan uitdrukkingen, dan veel prestigieuze talen. "Het is geen levende taal", argumenteerden ze, terwijl ze niets wisten over het milieu, dat het dagelijks gebruikt, en ze zich nooit afgevraagd hebben, welke de criteria zijn voor een levende taal, en of Esperanto eraan voldoet of niet. "Het zou spijtig zijn als de volkeren hun eigen taal zouden moeten opgeven om een nieuwe zoals deze aan te nemen", zegden ze, zonder er aan geïnteresseerd te zijn dat Esperanto nooit als doel had andere talen te vervangen, maar simpel een praktisch middel was om de taalbarrière te overwinnen, zoals het Latijn in het Europa van de Middeleeuwen, en terwijl ze de rapporten over het verdwijnen van talen negeerden - er verdween in de jaren 2000 wekelijks één taal - door het vernietigende effect van de z.g. « grote » talen, vooral het Engels, die veel socio-linguisten de «vernietigende taal » noemden.

       Het zou geen zin hebben aan te dringen op deze vooroordelen. U weet, hoeveel ze waard zijn. Vijfentwintig jaar nadat de burgers in opstand kwamen en de taalrevolutie plaats vond, ziet U overal, hoe de wereld evolueerde naar een goede plaats om te leven. U kunt door de hele wereld reizen en nergens een communicatieprobleem hebben. De internationale organisaties moeten geen astronomische bedragen meer besteden aan hun taalkundige diensten, waardoor reusachtige geldmiddelen beschikbaar kwamen voor ernstige, substantiële projecten. Overal ter wereld studeren jongeren, na een basis-Esperanto-cursus, talen die ze volgens eigen smaak of interesse uitgekozen hebben, wat de diversiteit in de manier van denken versnelt in onze wereldwijde maatschappij - een factor van wederzijdse idee-bevruchting - die tegelijk een authentieke wederzijdse verstandhouding bevordert. De vele negatieve effecten van het monopolie van het Engels op het culturele leven van vele volkeren - in de meerderheid van de scholen in de wereld was het praktisch onmogelijk een andere vreemde taal te studeren dan het Engels - verdwijnen meer en meer. Vluchtelingen en gastarbeiders worden nu verstaan, waar ze ook heengaan. Vakmensen die aan internationale discussies deelnemen worden nu uitgekozen op basis van hun competentie en niet meer voor hun bekwaamheid Engels te spreken, die velen uitschakelde, want -zoals U weet- veel mensen met talent voor wiskunde en techniek slagen er slechts met moeite in talen te leren. In de VS, Groot Brittannië en andere Engelstalige landen ontdekken studenten buitenlandse culturen nu vanuit een nieuwe hoek, en de verplichting een andere taal te leren, een strikte maar gemakkelijke en psychologisch zeer bevredigende, heeft een positief effect op hun opening naar de wereld en op hun intellectuele en culturele ontwikkeling. In Bharata (India) hield het conflict tussen voor-en tegenstanders van het Engels op te bestaan, en hetzelfde gebeurde met de taalspanningen in België, Kameroen, Nigeria en veel andere landen.

       Waarlijk, de mensheid is veel verschuldigd aan hen, die druk uitoefenden op de staten opdat ze een geordend onderwijs van Esperanto zouden organiseren over de hele wereld. Maar ze is vooral dank verschuldigd aan de staatsambtenaren, die er vasthoudend naar streefden dat de eerste Declaratie, die officieel de waarheid over Esperanto herstelde, zou aangenomen worden. Daardoor werd de internationale taal voor het eerst in een juist daglicht gezien. Toen het publiek begon bewust te worden dat men hen gedurende tientallen jaren bedrogen had, begon de taal opgang te maken, waardoor ze snel verspreid werd, zelfs nog voor het onderwijs ervan georganiseerd was.

       Als ik het nuttig vond enkele van de enorme voordelen te vernoemen, waar wij nu allen van genieten omwille van de veranderde houding tegenover Esperanto, was het mijn doel de verantwoordelijkheid van de beschuldigden te benadrukken in het feit, dat het zo laat gebeurde. Reeds in 1920 deed de Volkenbond een objectief onderzoek over de zaak en recommandeerde de staten overal het onderwijs van Esperanto te organiseren, opdat het ieders tweede taal zou kunnen worden. Dit vatte de Volkenbond op als de beste manier om een gepaste internationale gelijkberechtiging van communicatie te bewerkstelligen, terwijl tegelijk het overleven en de voorspoed van alle talen en culturen gegarandeerd wordt. Maar het rapport van de Volkenbond hebben ze genegeerd. De goede kwaliteiten van Esperanto bleven altijd zichtbaar voor elkeen met zuivere intenties en intellectuele eerlijkheid. Reeds in jaren 1930 was de Esperanto-literatuur en het gebruik van de taal zo verbreid dat het ontkennen van haar menselijke en culturele waarde maar mogelijk was als men verzaakte aan zijn eerlijkheid, aan de plicht objectief te zijn. Welnu, gedurende vele decennia heeft deze « elite » daaraan verzaakt. Toen iemand een voorstel deed met als doel het gebruik van Esperanto te versnellen, reageerden de aanhangers van deze zogenaamde elite heel minachtend en zonder hun antwoord te baseren op objectieve beschouwingen. Nooit dachten ze er aan, dat ze hun beweringen zouden moeten bewijzen. Dat Esperanto niets waard is, dat vonden ze maar evident. En het is het daarom dat ze verdienen veroordeeld te worden. Dit proces moet dienen als een voorbeeld om aan de wereld te tonen, dat gemis aan democratische houding, verwerpen van objectiviteit, weigeren de feiten te controleren, de beslissing een voorstel te verwerpen vooraleer het te hebben bestudeerd, onverschilligheid tegenover het lijden en verwaarlozing van voorrang, gebaseerd op ethische beschouwingen, niet mogen ongestraft blijven.

       De maatschappij heeft rechten. Het recht op communicatie is een recht dat men ernstig moet opvatten, evenals het recht op gelijke behandeling. Toen de beschuldigden het maatschappelijk leven beheersten, manipuleerden ze de publieke opinie op een zeer subtiele manier door in de geesten een reeks verkeerde voorstellingen te schuiven, die er grotendeels toe bijdroegen dat de internationale taal zo laat ingeburgerd raakte. Voor U allen is het tegenwoordig evident dat personen, die in een ondergeschikte positie gedrongen werden, omdat ze zich niet konden uitdrukken in een vreemde taal, slachtoffers waren van het wereldwijde communicatiesysteem. Maar deze zogenaamde elite liet er deze slachtoffers schuldig schijnen. Schuldig wegens studieonwil, luiheid of lagere begaafdheid. "Als ze niet in staat zijn te communiceren, dragen zij daar zelf de schuld voor; het is hun plicht talen te leren", lieten ze verstaan, zonder zich ooit af te vragen of een andere nationale taal voor iedereen mogelijk is, en of er geen geschikter alternatief was voor de toenmalige wereld-taalorde, of, juister, wanorde.

       Dames en Heren, niets kan de beschuldigden verontschuldigen.

       Ze leven in een eeuw, waar in recht en wetenschap geen enkele conclusie getrokken wordt vooraleer de feiten onderzocht werden. Spijts dit principe hebben ze nooit de feiten over Esperanto opgenomen in hun overweging, waaruit ze bij herhaling besloten dat het geen zin had een beter systeem van communicatie tussen de volkeren te zoeken dan het chaotische en ongelijkberechtigende regime, dat overal heerste.

       Ze leven in een eeuw, waar, als er zich meerdere mogelijkheden voordoen, men die vergelijkt om het voorstel te kunnen kiezen dat de meeste voordelen en de minste nadelen heeft. U zag die mensen. Toen u hen vroeg, wanneer ze de verschillende systemen van internationale communicatie, Esperanto inbegrepen, vergeleken hebben in de praktijk, volgens een reeks vooraf vastgelegde criteria, concentreerden ze hun blikken beschaamd op hun schoenen . "Daar hebben we gewoon niet aan gedacht", murmelde er een. Maar ze gaven toe dat ze, op andere gebieden, wanneer ze het geld van de belastingbetalers of de geldschieters moesten aanwenden, wel een vraag voor aanbiedingen of voorstellen lanceerden, of op een andere manier een gamma mogelijkheden bekeken om ze te vergelijken en de beste uit te kiezen.

       Ze leven in een eeuw, waar discriminatie illegaal is. Maar hun houding ten overstaan van mensen, die probeerden hen bewust te maken van de potentie van Esperanto, over zijn realiteit, was steevast discriminerend; ze zonden die mensen onmiddellijk weg zonder naar hen te luisteren, zonder hun documenten te lezen en op gepaste manier in overweging te nemen. Zo gebeurde het opvallend bij de Europese Unie, zoals u ontdekt heeft door de getuigen te horen, maar men zou u nog veel andere voorbeelden kunnen voorleggen. Neen. Er bestaat geen enkel verontschuldigend feit in hun voordeel. Zelfs nu is het te betwijfelen of ze bewust zijn van de omvang van de frustraties, van de nutteloze energieverspilling, van de verliezen, van de onaanvaardbare verkwisting, van het lijden, dat hun vrijwillig negeren van de taalrealiteiten veroorzaakt heeft. Alle negatieve aspecten van de taalkundige knoeiboel, die zo gemakkelijk te vermijden was, zoals onze huidige levenswijze aantoont, beschouwden ze als onvermijdelijk, evenals slavernij gedurende eeuwen aanzien werd als iets normaals, in die mate, dat zelfs slaven ze ondergingen als een onvermijdelijke kant van het leven. Gedurende vele decennia werden de talloze slachtoffers van de internationale taalwanorde gemanipuleerd opdat ze zouden geloven dat er geen alternatief bestond voor hun toestand. Dat is onvergeeflijk, het intellectueel niveau van de verantwoordelijken in acht genomen, zowel als hun juridische, wetenschappelijke of politieke training, die hen hoe dan ook de noodzakelijkheid bijbracht objectief te zijn en de feiten te controleren.

       Dames en Heren Rechters, U zijt het aan de rechtvaardigheid verschuldigd, en ook aan de komende generaties, zonder aarzelen, in zo duidelijk mogelijke bewoordingen te verklaren dat deze mensen schuldig zijn. De voorzitter van de rechtbank zal u nu instrueren over

       [hier breekt de tekst plots af]

Vertaald door Ir Leo De Cooman