Autor: Mirosław Rucki,
MiÅ‚ujcie siÄ™! 3/2013 → Sprawy spoÅ‚eczne
PrzestrzeÅ„ publiczna jest przesiÄ…kniÄ™ta treÅ›ciami erotycznymi – billboardy i plakaty reklamowe na przystankach autobusowych zawierajÄ… demoralizujÄ…ce podteksty seksualne, a telewizja i internet dostarczajÄ… pornografiÄ™ do naszych domów. Czy można jakoÅ› siÄ™ przeciwstawić fali demoralizacji?
My, rodzice, powinniÅ›my siÄ™ już dawno zacząć niepokoić; martwić siÄ™ o mÅ‚odzież, czyli o przyszÅ‚ość naszego kraju, powinny również osoby wybrane przez naród i rzÄ…dzÄ…ce paÅ„stwem. Rzeczywistość demoralizacji jest bowiem przerażajÄ…ca, a Å›wiadczÄ… o tym bezstronne i nieubÅ‚agalne liczby pochodzÄ…ce z raportu AmerykaÅ„skiego Towarzystwa Psychologicznego (ATP).
Seksualizacja przez media
Grupa robocza ATP z przerażeniem stwierdziÅ‚a, że wszystkie zbadane przez niÄ… media zawieraÅ‚y treÅ›ci pobudzajÄ…ce maÅ‚oletnie dzieci, szczególnie dziewczÄ™ta, do aktywnoÅ›ci seksualnej. PrzeciÄ™tne amerykaÅ„skie dziecko korzysta z różnorodnych mediów przez 6 godzin i 32 minuty dziennie, z czego okoÅ‚o 3 godzin przypada na oglÄ…danie telewizji. Raport stwierdza: „CzÄ™ste korzystanie z mediów przez mÅ‚ode osoby potencjalnie naraża je na kontakt z obrazami, które seksualizujÄ… kobiety i dziewczÄ™ta, a także uczy dziewczÄ™ta, że kobiety sÄ… obiektem seksualnym”.
Pomijam zupeÅ‚nie sytuacje, kiedy na przykÅ‚ad moja babcia zakupiÅ‚a pakiet telewizji satelitarnej, w którym byÅ‚y dwa kanaÅ‚y emitujÄ…ce pornografiÄ™. Nie miaÅ‚a możliwoÅ›ci wyeliminowania ich i musiaÅ‚a za nie pÅ‚acić w tym pakiecie... Niestety, demoralizujÄ…ce treÅ›ci zawiera również telewizja publiczna i ogólnodostÄ™pna. W zbadanych przez ATP programach telewizyjnych w czasie najwiÄ™kszej oglÄ…dalnoÅ›ci zauważono ogromnÄ… ilość komentarzy i uwag o podtekÅ›cie seksualnym, ukazujÄ…cych kobiety jako przedmiot pożądania, a nie osoby majÄ…ce wÅ‚asnÄ… godność i wartość. W 84% analizowanych odcinków popularnych seriali wystÄ…piÅ‚ przynajmniej jeden przypadek molestowania seksualnego. W 74% analizowanych odcinków wystÄ…piÅ‚ przynajmniej jeden niemoralny żart dotyczÄ…cy kobiet, z czego wiÄ™kszoÅ›ci z nich towarzyszyÅ‚y Å›miechy widowni.
Teledyski masowo oglÄ…dane przez mÅ‚odzież w 81% zawierajÄ… obrazy o treÅ›ci seksualnej. Badacze zauważyli, że 57% teledysków przedstawia kobietÄ™ tylko jako ozdobny obiekt seksualny: rozebrane lub póÅ‚nagie kobiety wykonywaÅ‚y taniec erotyczny lub wystÄ™powaÅ‚y jako obiekt pożądania. Teksty piosenek przeważnie odpowiadajÄ… tym obrazom: 70% zbadanych utworów zawieraÅ‚o treÅ›ci seksualne, a w 15% z nich byÅ‚y wulgaryzmy poniżajÄ…ce i uprzedmiotowiajÄ…ce kobietÄ™.
Zastanawiam siÄ™, czy zdajÄ… sobie z tego sprawÄ™ matki, które przecież wiedzÄ…, że dziecko oglÄ…da te obrazy i sÅ‚ucha tych tekstów. Czy żadna z matek nie czuje siÄ™ dotkniÄ™ta tym, że dziecko karmione jest treÅ›ciami uwÅ‚aczajÄ…cymi godnoÅ›ci każdej kobiety, również jej jako matki i żony? Można siÄ™ zaÅ‚amać, ponieważ demoralizujÄ…ce treÅ›ci pojawiajÄ… siÄ™ również w kinie w filmach bez ograniczeÅ„ wiekowych, a przede wszystkim w reklamach puszczanych przed takimi filmami. Nawet w kreskówkach badacze zauważyli tendencjÄ™ do seksualizacji: bohaterki filmów animowanych sprzed kilkudziesiÄ™ciu lat sÄ… znacznie skromniej ubrane i zachowujÄ… siÄ™ mniej wyzywajÄ…co niż postacie dzisiejszych produkcji.
Czasopisma mÅ‚odzieżowe sÄ… przesiÄ…kniÄ™te erotyzmem i skÅ‚aniajÄ… mÅ‚ode kobiety do myÅ›lenia o sobie jako o obiektach seksualnych, których życie jest niepeÅ‚ne bez kontaktów pÅ‚ciowych. Jednym z gÅ‚ównych tematów przeanalizowanych czasopism byÅ‚o to, że bycie obiektem seksualnym, a przez to zwracanie na siebie uwagi mężczyzn, powinno być gÅ‚ównym celem każdej kobiety.
27% gier komputerowych oznaczonych w USA jako „Teen” (czyli przeznaczonych dla dzieci 13-letnich oraz starszych) zawiera tematy seksualne. Internet zawiera mnóstwo obrazów demoralizujÄ…cych, umieszczanych na stronach gÅ‚ównych serwisów i dostÄ™pnych dla każdego internauty. Oprócz tego stanowi źródÅ‚o Å‚atwo dostÄ™pnej pornografii, eksponowanej nawet w przypadkach, gdy użytkownik jej nie poszukuje i nie chce jej oglÄ…dać. 70% nastolatków w wieku 15-17 lat napotkaÅ‚o przypadkowo pornografiÄ™ w internecie, a 23% stwierdziÅ‚o, że zdarza siÄ™ im to „dość czÄ™sto”.
Reklamy chÄ™tnie ukazujÄ… kobiety jako elementy „dekoracyjne”, przyciÄ…gajÄ…ce uwagÄ™ swojÄ… seksualnoÅ›ciÄ…. SÄ… bardziej „dodatkami do produktu” niż osobami. Najciekawsze jest jednak to, że wedÅ‚ug najnowszych danych przyciÄ…gniÄ™cie uwagi nie zawsze przekÅ‚ada siÄ™ na sprzedaż produktu. W zbadanej grupie osób w wieku 18-54 lata okazaÅ‚o siÄ™, że wiÄ™kszość uczestników w ogóle nie zapamiÄ™taÅ‚a, co byÅ‚o reklamowane, tylko zwróciÅ‚a uwagÄ™ na treÅ›ci seksualne. WyglÄ…da na to, że prawdziwym celem wszechobecnej w reklamach demoralizacji jest tworzenie Å›rodowiska, w którym kobieta jest wyÅ‚Ä…cznie obiektem seksualnym. Przekaz twórców reklam oraz mass mediów dla dziewczÄ…t (jako przyszÅ‚ych kobiet) jest taki, że powinny być one zawsze dostÄ™pne pod wzglÄ™dem seksualnym, zawsze myÅ›leć o seksie i że bÄ™dzie siÄ™ na nie patrzyÅ‚o jako na obiekty pożądania.
DemoralizujÄ…ca moda
Raport AmerykaÅ„skiego Towarzystwa Psychologicznego zwraca uwagÄ™ na to, że producenci sprzedajÄ… dziewczÄ™tom wyjÄ…tkowÄ… osobowość poprzez stroje. Coraz mÅ‚odsze dziewczÄ™ta sÄ… zachÄ™cane do mierzenia i noszenia ubraÅ„ zaprojektowanych tak, by podkreÅ›lać kobiecÄ… seksualność. Stringi wzorowane na stroju striptizerek sÄ… obecnie oferowane w sklepach dla dzieci i nastolatków.
Pewnego razu zwróciÅ‚em jednej ze studentek uwagÄ™, że nie wypada przychodzić na zajÄ™cia z gÅ‚Ä™bokim dekoltem, goÅ‚ym brzuchem i w biodrówkach, które odsÅ‚aniajÄ… póÅ‚ tyÅ‚ka, kiedy dziewczyna siada. OdpowiedziaÅ‚a mi, że w sklepach nie ma innych ubraÅ„ i że ona nic zÅ‚ego nie widzi w takim stroju. WiedziaÅ‚em, że to nieprawda, bo przecież mam żonÄ™, która potrafi ubrać siÄ™ normalnie, kupujÄ…c w tych samych sklepach co wszyscy. Jednak chcÄ™ podkreÅ›lić, że problem faktycznie jest poważny: wobec wszechobecnych prowokujÄ…cych strojów dla kobiet i dziewczÄ…t wiele z nich zaczyna myÅ›leć, że to jest normalne, a nawet jedyne wÅ‚aÅ›ciwe ubranie.
OczywiÅ›cie, powiedziaÅ‚em tej studentce, że wzajemny szacunek wymaga od nas obojga, byÅ›my przychodzili na zajÄ™cia przyzwoicie ubrani. Skoro ja, idÄ…c do studentów, okazujÄ™ im szacunek, wkÅ‚adajÄ…c garnitur i krawat, a nie przychodzÄ™ w krótkich gaciach lub w T-shircie, to i od studentów mam prawo oczekiwać normalnych strojów.
Nie wstydźmy siÄ™ zwrócić uwagÄ™ osobom, które sÄ… nieodpowiednio ubrane i demonstrujÄ… swojÄ… seksualność w przestrzeni publicznej. Nie wstydźmy siÄ™ podpowiedzieć paniom, że do koÅ›cioÅ‚a siÄ™ nie chodzi w minispódniczkach czy z goÅ‚ym brzuchem – wymaga tego czysta przyzwoitość oraz szacunek dla tych wszystkich, którzy przyszli do tego miejsca na spotkanie z Bogiem (nie mówiÄ…c już o szacunku do samego Boga, obecnego w tym miejscu). Może siÄ™ okazać, że one po prostu sÄ… nieÅ›wiadome tego, że uczestniczÄ… w procesie demoralizacji...
WpÅ‚yw rodziców
Nie odkryjÄ™ Ameryki, mówiÄ…c, że rodzice, przez swoje postawy i zachowania, majÄ… znaczÄ…cy wpÅ‚yw na to, w jaki sposób ich dziecko postrzega samo siebie i swojÄ… pÅ‚eć. OczywiÅ›cie, to rodzice kupujÄ… dzieciom zabawki, kolorowe czasopisma i ubrania, to oni decydujÄ…, czy dziecko ma wÅ‚asny komputer z nieograniczonym dostÄ™pem do internetu lub telewizor w swoim pokoju. To rodzice dopuszczajÄ… to, że 56% nastolatków (12-15 lat) korzysta z internetu samodzielnie, a przecież ponad 20% z nich przyznaje, że w ciÄ…gu ostatnich 12 miesiÄ™cy mieli styczność z seksualnymi obrazami.
Najgorsze jest to, że 41% rodziców dzieci, które podaÅ‚y, że widziaÅ‚y takie obrazy w internecie, jest przekonanych, że to nie miaÅ‚o miejsca. Natomiast 29% rodziców mówi, że nie wie, czy ich dzieci coÅ› takiego widziaÅ‚y (z raportu zespoÅ‚u pod kierownictwem R. Baileya Pozwólmy dzieciom być dziećmi).
Ale oprócz tego badania pokazaÅ‚y, że jeÅ›li w schematach myÅ›lowych rodziców istniejÄ… zseksualizowane wyobrażenia na temat dziewczÄ…t, to ich dzieci przejmÄ… ten sposób myÅ›lenia. Okazuje siÄ™, że starania matek o zachowanie szczupÅ‚ej sylwetki, a zwÅ‚aszcza krytykowanie wagi córek, majÄ… zwiÄ…zek z zaburzeniami odżywiania u dziewczÄ…t.
Czasami rodzice bardziej lub mniej Å›wiadomie przyczyniajÄ… siÄ™ do seksualizacji swoich córek, na przykÅ‚ad zapisujÄ…c piÄ™cioletniÄ… dziewczynkÄ™ na konkurs piÄ™knoÅ›ci. OczywiÅ›cie, narażajÄ… jÄ… na to, że razem z innymi kandydatkami bÄ™dzie ona zachowywaÅ‚a siÄ™ w sposób „seksowny”: bÄ™dzie nosić mocny makijaż, wysokie obcasy, wydekoltowane sukienki itp. Inne dziewczynki to oglÄ…dajÄ… i nie pozostaje to bez wpÅ‚ywu na ich postrzeganie pÅ‚ciowoÅ›ci.
Moim zdaniem przerażajÄ…ce sÄ… liczby dotyczÄ…ce wykonywanych na nastolatkach zabiegów chirurgii plastycznej. W samym tylko 2005 roku w USA 77 tysiÄ™cy dziewczÄ…t poniżej 18. roku życia poddaÅ‚o siÄ™ operacjom plastycznym – oczywiÅ›cie, za wiedzÄ… i zgodÄ… rodziców, którzy zazwyczaj za to pÅ‚acÄ….
Jaki jest problem z seksualizacjÄ…?
KtoÅ› mógÅ‚by powiedzieć: „No i co z tego? Niech sobie bÄ™dzie spoÅ‚eczeÅ„stwo zseksualizowane”. Każdy chrzeÅ›cijanin jednak wie, że Bóg nieprzypadkowo ostrzega przed problemami, dajÄ…c przykazanie „Nie cudzoÅ‚óż”. ÅšwiÄ™ty PaweÅ‚ uczy: „Strzeżcie siÄ™ rozpusty; wszelki grzech popeÅ‚niony przez czÅ‚owieka jest na zewnÄ…trz ciaÅ‚a; kto zaÅ› grzeszy rozpustÄ…, przeciwko wÅ‚asnemu ciaÅ‚u grzeszy” (1 List do Koryntian 6,18). Rozpusta niszczy nas od wewnÄ…trz, dlatego Bóg stara siÄ™ nam pomóc uniknąć problemów i zachÄ™ca do czystoÅ›ci oraz uÅ›wiÄ™cenia siÄ™.
Tego, że Bóg ma racjÄ™, dowodzÄ… również badania przeprowadzone w Polsce przez Instytut Profilaktyki Zintegrowanej. W badaniach tych stwierdzono zwiÄ…zek miÄ™dzy problemami mÅ‚odzieży a stopniem seksualizacji. PrzykÅ‚adowo mniej zseksualizowana mÅ‚odzież rzadziej ma myÅ›li samobójcze; najwyższy odsetek (aż 57%) osób, które miaÅ‚y myÅ›li samobójcze w ciÄ…gu ostatniego roku, dotyczy grupy dziewczÄ…t o najwyższym stopniu seksualizacji. 91% nie zseksualizowanej mÅ‚odzieży twierdzi, że w ciÄ…gu ostatniego miesiÄ…ca nie zdarzyÅ‚o im siÄ™ ani razu upić, zaÅ› wÅ›ród zseksualizowanych chÅ‚opców odsetek ten wynosiÅ‚ 56% (przy czym 13,7% uczyniÅ‚o to wiÄ™cej niż 3 razy). Wczesna inicjacja seksualna miaÅ‚a miejsce tylko w przypadku 1,4% dziewczyn nie zseksualizowanych i aż 35% dziewczyn zseksualizowanych. Stwierdzono, że jeÅ›li dwie osoby nastoletnie nie różniÄ… siÄ™ pod wzglÄ™dem pÅ‚ci, wieku, sytuacji rodzinnej, stopnia religijnoÅ›ci, korzystania z alkoholu i źródeÅ‚ wiedzy o pÅ‚ciowoÅ›ci, ale jedna z tych osób ma o dwa punkty wyższy wskaźnik na skali seksualizacji (1 odpowiada najmniejszemu, a 5 najwiÄ™kszemu stopniowi seksualizacji), to jednoczeÅ›nie ma ona cztery razy wiÄ™kszÄ… szansÄ™ bycia po inicjacji seksualnej. Odkryto również zwiÄ…zek seksualizacji z korzystaniem z narkotyków oraz z przemocÄ… rówieÅ›niczÄ…. (Dane pochodzÄ… z wystÄ…pienia dra Szymona Grzelaka w Warszawie, marzec 2013).
Rosjanie majÄ… takie powiedzonko: przez usta dziecka przemawia prawda. UsÅ‚yszmy wiÄ™c gÅ‚os dziecka, które woÅ‚a: „Seksualizacja nie nauczy nas prawdziwego życia!!!”. Tym zdaniem koÅ„czy swojÄ… prezentacjÄ™ MichaÅ‚ Starnawski, uczeÅ„ radomskiego gimnazjum, uczestnik programu profilaktycznego „Archipelag skarbów” (www.archipelagskarbow.eu).
Czy można z tym walczyć?
OczywiÅ›cie, oprócz tego, że rodzice muszÄ… być prawdziwymi rodzicami, dbajÄ…cymi o prawidÅ‚owy rozwój i autentyczne dobro dziecka, w demokratycznych spoÅ‚eczeÅ„stwach istnieje wiele sposobów wpÅ‚ywania na to, co siÄ™ dzieje w przestrzeni publicznej. Skoro mówi siÄ™ o prawach różnych mniejszoÅ›ci, to również praw wiÄ™kszoÅ›ci nasze rzÄ…dy nie mogÄ… lekceważyć.
W wielkiej Brytanii 18,5 tys. osób podpisaÅ‚o petycjÄ™ do rzÄ…du, by podjÄ…Å‚ akcjÄ™ przeciwdziaÅ‚ajÄ…cÄ… komercjalizacji dzieciÅ„stwa, poÅ‚Ä…czonej zazwyczaj z demoralizacjÄ…. ChodziÅ‚o o to, ażeby obrazy i treÅ›ci sÅ‚owne w przestrzeni publicznej, jak również w internecie, czasopismach oraz telewizji, staÅ‚y siÄ™ bardziej akceptowalne dla rodziców i przyjazne dla rodziny. Po zbadaniu problemów brytyjski ZwiÄ…zek Matek (Mother’s Union) zaproponowaÅ‚ rzÄ…dowi 14 dziaÅ‚aÅ„ sprzyjajÄ…cych pozytywnym zmianom w tej dziedzinie. Dziewięć z nich zostaÅ‚o natychmiast wprowadzonych w życie, m.in. naÅ‚ożono poważne ograniczenia na reklamÄ™ w tramwajach, na billboardach, przystankach itp., która od teraz nie może zawierać treÅ›ci erotycznych lub uprzedmiotawiajÄ…cych kobietÄ™ jako obiekt pożądania seksualnego. Podobne ograniczenia naÅ‚ożono na produkcjÄ™ oraz sprzedaż seksualizujÄ…cych strojów, zwÅ‚aszcza bielizny dla dzieci i mÅ‚odzieży. PowstaÅ‚a strona internetowa, przez którÄ… dzieci i rodzice mogÄ… zgÅ‚aszać przypadki naruszajÄ…ce dobre obyczaje, wyrażać na te tematy swoje opinie, które nastÄ™pnie bÄ™dÄ… analizowane przez odpowiednie osoby. Wprowadzono zmiany uÅ‚atwiajÄ…ce kontrolÄ™ rodzicielskÄ… stron internetowych oglÄ…danych przez dzieci; trwajÄ… też prace nad obostrzeniem kontroli wieku. Cztery inne zalecenia zostaÅ‚y zrealizowane częściowo i tylko jedno nie zostaÅ‚o przyjÄ™te.
W USA, kiedy jedna z firm miaÅ‚a już wypuÅ›cić seriÄ™ lalek dla dziewczynek w wieku 4-8 lat, wzorowanych na czÅ‚onkiniach pewnej grupy muzycznej znanej ze skÄ…pych strojów i bardzo demoralizujÄ…cych tekstów, obywatele zorganizowali protest. Po prostu nie chcieli, by ich córki bawiÅ‚y siÄ™ lalkami o peÅ‚nych ustach, z ogromnymi fryzurami, w minispódniczkach i z goÅ‚ymi brzuchami. W wyniku protestu firma wycofaÅ‚a tÄ™ seriÄ™.
W Polsce również opracowano rekomendacje Instytutu Profilaktyki Zintegrowanej dla polskiej edukacji, które zalecajÄ… przede wszystkim ukazywanie „czÅ‚owieka w kontekÅ›cie wszystkich aspektów czÅ‚owieczeÅ„stwa: fizycznego, emocjonalnego, intelektualnego, duchowego. Relacja seksualna powinna być wpisywana w kontekst miÅ‚oÅ›ci, szacunku i odpowiedzialnoÅ›ci” (cyt. za: materiaÅ‚y konferencji Odebrana niewinność, s. 110).
DziaÅ‚a w naszym kraju również Stowarzyszenie Twoja Sprawa, które pomaga tworzyć spoÅ‚eczeÅ„stwo obywatelskie, organizujÄ…c akcje konsumenckie. Każdy, komu nie jest obojÄ™tny problem wulgaryzacji przestrzeni publicznej, może przyÅ‚Ä…czyć siÄ™ do akcji STS, korzystajÄ…c ze strony internetowej www.twojasprawa.org.pl. Stowarzyszenie przeprowadziÅ‚o już kilka akcji, w wiÄ™kszoÅ›ci skutecznych, doprowadzajÄ…c do usuniÄ™cia obscenicznych i wulgarnych reklam z przystanków i billboardów oraz wpÅ‚ywajÄ…c na sposób eksponowania czasopism z demoralizujÄ…cymi okÅ‚adkami w kioskach. Możemy zabrać gÅ‚os i ten gÅ‚os zostanie usÅ‚yszany.
Ale przede wszystkim jestem przekonany, że najskuteczniejszym Å›rodkiem w walce z seksualizacjÄ… dzieci i mÅ‚odzieży jest nasza modlitwa o czystość. DbajÄ…c sami o zachowywanie stanu Å‚aski uÅ›wiÄ™cajÄ…cej oraz odcinajÄ…c siÄ™ od wszystkiego, co prowadzi do rozpusty i grzechów nieczystoÅ›ci, powinniÅ›my siÄ™ modlić o czystość naszych dzieci i mÅ‚odzieży. UfajÄ…c Jezusowi i proszÄ…c Go o wsparcie dla naszych dążeÅ„, powodujemy, że zaczyna On dziaÅ‚ać w naszym sercu, w naszych rodzinach, w naszym kraju i na caÅ‚ej kuli ziemskiej.