Dramatyczna sytuacja chrześcijan w Ziemi Świętej (cz. II)
Autor: Grzegorz Kucharczyk,
MiÅ‚ujcie siÄ™! 2/2006 → Karty historii KoÅ›cioÅ‚a
Polityka wÅ‚adz Autonomii PalestyÅ„skiej konsekwentnie zmierza do pozbycia siÄ™ Å›ladów istnienia religii chrzeÅ›cijaÅ„skiej, zarówno na jej ziemiach, jak i nawet na terenie Izraela.
Latryna na bazylice Grobu ÅšwiÄ™tego – czemu nie?
Brak szacunku wÅ‚adz Autonomii PalestyÅ„skiej i zwiÄ…zanych z niÄ… „bojowników” (czyt. terrorystów) dla drogich sercu każdego chrzeÅ›cijanina Å›wiÄ…tyÅ„ w miejscach upamiÄ™tnionych życiem Jezusa Chrystusa ma wymowÄ™ jednoznacznie antychrzeÅ›cijaÅ„skÄ…. PrawosÅ‚awny klasztor poÅ‚ożony niedaleko bazyliki Narodzenia PaÅ„skiego w Betlejem zostaÅ‚ przeksztaÅ‚cony w rezydencjÄ™ Arafata. W 1997 r. ten sam los spotkaÅ‚ inny prawosÅ‚awny klasztor, tym razem w Hebronie.
PoÅ‚ożone nieopodal Jerozolimy chrzeÅ›cijaÅ„skie miasteczko Beit Dżala jest tradycyjnie zwiÄ…zane z jednym z cudów Chrystusa, który (wedÅ‚ug tradycji) w tym miejscu wskrzesiÅ‚ córkÄ™ przeÅ‚ożonego synagogi. MieÅ›ci siÄ™ tam sanktuarium Talitaknoum (od sÅ‚ów „dziewczynko, wstaÅ„”, które wypowiedziaÅ‚ Zbawiciel, wskrzeszajÄ…c dziecko). Miasteczko to wybrali sobie podczas intifady (w 2002 r.) islamscy terroryÅ›ci do ostrzeliwania z moździerzy żydowskich dzielnic poÅ‚udniowej Jerozolimy. Kalkulacja byÅ‚a jasna. ChodziÅ‚o bardziej o wywoÅ‚anie miÄ™dzynarodowego skandalu kosztem chrzeÅ›cijan aniżeli o wyrzÄ…dzenie realnych szkód Izraelczykom. Izrael bowiem na ataki odpowiedziaÅ‚ bombardowaniem Beit Dżali, co oznaczaÅ‚o przede wszystkim zrujnowanie kolejnego chrzeÅ›cijaÅ„skiego oÅ›rodka w Ziemi ÅšwiÄ™tej, a w oczach Å›wiatowej opinii publicznej tylko Å»ydzi – nie zaÅ› muzuÅ‚maÅ„scy prowokatorzy – mieli być uznani za jedynych sprawców tej ruiny.
DokÅ‚adnie taka sama kalkulacja staÅ‚a za okupowaniem w kwietniu 2002 r. bazyliki Narodzenia w Betlejem przez islamskich terrorystów. Nie byÅ‚o mowy o „szukaniu azylu” – chodziÅ‚o jedynie o instrumentalne potraktowanie jednego z najÅ›wiÄ™tszych miejsc dla chrzeÅ›cijan. Abdullah Abu-Hadid (jeden z przywódców tej akcji) opowiadaÅ‚ później: „ChodziÅ‚o o to, by wejść do koÅ›cioÅ‚a i wytworzyć miÄ™dzynarodowÄ… presjÄ™ na Izrael. (...) Już wczeÅ›niej wiedzieliÅ›my, że w koÅ›ciele jest żywnoÅ›ci na 2 lata dla 50 mnichów. Olej, fasola, ryż, oliwki. Dobre Å‚azienki i najwiÄ™ksze studnie w starym Betlejem. Nie trzeba byÅ‚o elektrycznoÅ›ci, ponieważ byÅ‚y Å›wiece. W podwórzu uprawiano warzywa. Wszystko byÅ‚o na miejscu”.
Prowokacja nie udaÅ‚a siÄ™ o tyle, że wojsko izraelskie nie szturmowaÅ‚o bazyliki. Jednak zgodne zeznania księży przetrzymywanych przez islamistów w Å›wiatyni potwierdzajÄ… skandaliczne zachowanie siÄ™ „szukajÄ…cych azylu bojowników”. Jak stwierdziÅ‚ naoczny Å›wiadek, armeÅ„ski ksiÄ…dz Narkiss Korasian: „Kradli wszystko – otwierali drzwi i wszystko kradli. Ukradli nasze modlitewniki i cztery krzyże, niczego nie zostawili”. „PalestyÅ„czycy zabrali Å›wieczniki, ikony i wszystko, co wyglÄ…daÅ‚o na zÅ‚oto” – mówiÅ‚ dziennikarzom po odblokowaniu bazyliki jeden z franciszkanów.
W pewnym momencie istniaÅ‚o nawet zagrożenie, że betlejemska bazylika Narodzenia może stać siÄ™... muzuÅ‚maÅ„skim sanktuarium. OkazaÅ‚o siÄ™ bowiem, że dwóch czÅ‚onków terrorystycznego komanda zginęło w wyniku wymiany ognia z Izraelczykami. Ich towarzysze chcieli ich pochować jako „mÄ™czenników” w bazylice wÅ‚aÅ›nie. Oznaczać to mogÅ‚o, że w przyszÅ‚oÅ›ci (zgodnie z nakazem Koranu) chrzeÅ›cijanie nie mogliby mieć prawa wstÄ™pu do tego „Å›wiÄ™tego dla muzuÅ‚manów miejsca”. Trzeba byÅ‚o miÄ™dzynarodowej mediacji, by rozwiÄ…zać i ten problem.
Również miÄ™dzynarodowy nacisk zapobiegÅ‚ planom snutym w Jerozolimie przez wÅ‚adze miejscowego WAQF (tj. muzuÅ‚maÅ„skiego zarzÄ…du nieruchomoÅ›ci dziaÅ‚ajÄ…cego w oparciu o prawo koraniczne), mianowanego przez AutonomiÄ™, by wybudować na dachu bazyliki Grobu ÅšwiÄ™tego... latrynÄ™. Ten swoiÅ›cie pojmowany „architektoniczny manewr” WAQF planowaÅ‚ wykonać z bezpoÅ›rednio sÄ…siadujÄ…cego z bazylikÄ… meczetu al-Hanaqa.
Betlejem: jak szybko wyprzeć chrześcijan
InnÄ… formÄ… nacisku na chrzeÅ›cijan jest polityka urbanistyczna wÅ‚adz Autonomii, która zmierza do wzmacniania muzuÅ‚manów kosztem chrzeÅ›cijan. Najlepszym przykÅ‚adem tego zjawiska jest również Betlejem. Jak już wspominaliÅ›my, na poczÄ…tku lat 90. chrzeÅ›cijanie stanowili wiÄ™kszość mieszkaÅ„ców miasta, w którym urodziÅ‚ siÄ™ Chrystus (ok. 60%). Nie mieli zÅ‚udzeÅ„, że przekazanie miasta pod jurysdykcjÄ™ rodzÄ…cej siÄ™ Autonomii PalestyÅ„skiej (w myÅ›l tzw. porozumieÅ„ z Oslo z 1993 r.) bÄ™dzie oznaczaÅ‚o dla nich poczÄ…tek nowych kÅ‚opotów. Nieprzypadkowo wiÄ™c ówczesny chrzeÅ›cijaÅ„ski burmistrz Betlejem, Elias Freij, czyniÅ‚ wysiÅ‚ki, by miasto pozostaÅ‚o w granicach Izraela jako część tzw. wielkiej Jerozolimy. PrzestrzegaÅ‚, że w przeciwnym wypadku Betlejem bÄ™dzie miastem z koÅ›cioÅ‚ami, ale bez chrzeÅ›cijan. Jak dotÄ…d wszystko wskazuje na to, że siÄ™ nie myliÅ‚...
Krótko po przejÄ™ciu wÅ‚adzy nad miastem przez administracjÄ™ Autonomii (w 1995 roku) postanowiono o wÅ‚Ä…czeniu w obszar Betlejem trzech poÅ‚ożonych nieopodal obozów dla uchodźców (tj. muzuÅ‚manów): Dehaisheh, El-Ayda i El-Azeh. Ta jedna decyzja wystarczyÅ‚a, aby przechylić szalÄ™ wiÄ™kszoÅ›ci na korzyść muzuÅ‚manów (wkrótce po tej decyzji wÅ‚adze Autonomii podjęły kolejnÄ… podobnÄ… – jak ludność Betlejem traktowani sÄ… również Beduini z pobliskiego rodu Taamrah). W Å›lad za tym Yaser Arafat podjÄ…Å‚ inne, niekorzystne dla betlejemskich chrzeÅ›cijan decyzje. W 1995 r. mianowaÅ‚ nowego gubernatora – muzuÅ‚manina oraz rozwiÄ…zaÅ‚ radÄ™ miejskÄ… (w której wiÄ™kszość mieli chrzeÅ›cijanie) i powoÅ‚aÅ‚ nowÄ…, podzielonÄ… równo miÄ™dzy muzuÅ‚manów i chrzeÅ›cijan. Tyle że wczeÅ›niejsze decyzje zwiÄ™kszajÄ…ce muzuÅ‚maÅ„skÄ… populacjÄ™ w Betlejem oznaczaÅ‚y, iż wybory samorzÄ…dowe w przyszÅ‚oÅ›ci bÄ™dÄ… oznaczać rosnÄ…cy odsetek muzuÅ‚manów we wÅ‚adzach miejskich. Obecnie majÄ… oni niewielkÄ… przewagÄ™, ale charakterystyczne jest to, że wÅ›ród muzuÅ‚maÅ„skich radnych Betlejem dominujÄ… przedstawiciele radykalnych organizacji islamskich (niejednokrotnie posÅ‚ugujÄ…cych siÄ™ terrorem): Hamasu i Dżihadu. W tym kontekÅ›cie jasne jest, dlaczego akurat w Betlejem w roku 2000 Jan PaweÅ‚ II zwróciÅ‚ siÄ™ z gorÄ…cym apelem do miejscowych chrzeÅ›cijan: „Nie obawiajcie siÄ™ dawać Å›wiadectwa swojej chrzeÅ›cijaÅ„skiej tożsamoÅ›ci!”.
W Palestynie trwa również nieustanna walka o ziemiÄ™ – i to nie tylko w kontekÅ›cie najbardziej znanego sporu Å»ydów z Arabami. O swojÄ… ziemiÄ™ muszÄ… walczyć również chrzeÅ›cijaÅ„skie rodziny, które niejednokrotnie w walce tej zderzajÄ… siÄ™ z „gumowym murem” niekompetencji, a raczej zÅ‚ej woli wÅ‚adz Autonomii PalestyÅ„skiej (która ze swojej strony ciÄ…gle siÄ™ uskarża na wypieranie Arabów z ich ziemi przez Izrael).
Przed paroma laty chrzeÅ›cijaÅ„ska rodzina Comtsiehów z Betlejem, bÄ™dÄ…ca od pokoleÅ„ w posiadaniu dziaÅ‚ki, na której mieÅ›ci siÄ™ jedno z najwiÄ™kszych centrów handlowych w mieÅ›cie, zostaÅ‚a z dnia na dzieÅ„ pozbawiona swojej wÅ‚asnoÅ›ci. Oto bowiem zgÅ‚osiÅ‚a siÄ™ do wÅ‚adz miejskich (jak wiemy, w wiÄ™kszoÅ›ci muzuÅ‚maÅ„skich) pewna arabska (muzuÅ‚maÅ„ska) rodzina z Hebronu, która przedstawiÅ‚a roszczenia do tej ziemi i prawem kaduka jÄ… otrzymaÅ‚a. Rodzina Comtsiehów oddaÅ‚a sprawÄ™ do sÄ…du i po dÅ‚ugim procesie jÄ… wygraÅ‚a, tyle że palestyÅ„ska policja sabotowaÅ‚a wykonanie wyroku. Wkrótce werdykt zostaÅ‚ zmieniony na korzyść muzuÅ‚manów przez tego samego sÄ™dziego, który wczeÅ›niej zasÄ…dziÅ‚ dziaÅ‚kÄ™ chrzeÅ›cijanom...
W podobny sposób ze swojej wÅ‚asnoÅ›ci zostaÅ‚ wyzuty inny chrzeÅ›cijanin z Betlejem, dr Samir Asfour, który po Å›mierci swojego ojca odziedziczyÅ‚ dziaÅ‚kÄ™ o powierzchni 9 tys. mkw. w pobliżu historycznego grobu Racheli. Testament zostaÅ‚ jednak obalony przez wÅ‚adze Autonomii, ponieważ zgÅ‚osiÅ‚ siÄ™ pewien muzuÅ‚manin ze sfabrykowanymi dokumentami Å›wiadczÄ…cymi o jego rzekomych prawach do tej ziemi. Takich przypadków jak te dwa wymienione powyżej jest, niestety, coraz wiÄ™cej.
Z chrzeÅ›cijaÅ„skÄ… tożsamoÅ›ciÄ… Ziemi ÅšwiÄ™tej wÅ‚adze Autonomii PalestyÅ„skiej walczÄ… również za pomocÄ… dopuszczanych przez siebie do użytku podrÄ™czników szkolnych. Na ich kartach przedstawia siÄ™ na przykÅ‚ad Chrystusa jako „palestyÅ„skiego proroka”. Z reguÅ‚y faÅ‚szerstwa majÄ… kontekst antyżydowski, ale poÅ›rednio usiÅ‚ujÄ… one podważyć nie tylko autentyczność Starego, ale także Nowego Testamentu. Tak jak w przypadku twierdzenia (obecnego zresztÄ… nie tylko w palestyÅ„skich podrÄ™cznikach, ale rozpowszechnionego w caÅ‚ym arabskim Å›wiecie), jakoby na Wzgórzu ÅšwiÄ…tynnym w Jerozolimie nigdy nie byÅ‚o żydowskiej Å›wiÄ…tyni, natomiast znajdowaÅ‚a siÄ™ ona w Jerychu albo w jakimÅ› innym, bliżej niezidentyfikowanym miejscu poza JerozolimÄ…. Oznacza to, że Nowy Testament (wedle takiej interpretacji) nie mówi prawdy, gdy podaje, że Chrystus byÅ‚ ofiarowany, nauczaÅ‚ i przepÄ™dzaÅ‚ przekupniów wÅ‚aÅ›nie w jerozolimskiej Å›wiÄ…tyni.
Nazaret: minaret ponad bazylikÄ… Zwiastowania
MówiÄ…c o pogarszajÄ…cych siÄ™ warunkach życia chrzeÅ›cijan w Ziemi ÅšwiÄ™tej, należy zaznaczyć, że wina nie leży wyÅ‚Ä…cznie po stronie wÅ‚adz Autonomii PalestyÅ„skiej. Również wÅ‚adze Izraela majÄ… w tym wzglÄ™dzie pewne „osiÄ…gniÄ™cia”. Nie chodzi tylko o bezwzglÄ™dne bombardowanie chrzeÅ›cijaÅ„skich miejscowoÅ›ci (por. przytoczony przykÅ‚ad z Beit DżalÄ…), ale o tolerowanie – a niekiedy i wspieranie – jawnie antychrzeÅ›cijaÅ„skich dziaÅ‚aÅ„ islamistów. Najbardziej pod tym wzglÄ™dem pouczajÄ…cy jest przykÅ‚ad Nazaretu i konfliktu wokóÅ‚ planowanego przez muzuÅ‚manów wzniesienia meczetu w bezpoÅ›rednim sÄ…siedztwie bazyliki Zwiastowania.
W 1995 r. rzÄ…d Izraela (przypomnijmy, że Nazaret leży w granicach tego paÅ„stwa) przekazaÅ‚ nazaretaÅ„skiej radzie miejskiej teren w sÄ…siedztwie bazyliki Zwiastowania. Pierwotnie miaÅ‚y tam powstać park oraz centrum usÅ‚ug turystycznych. Jednak plan ten upadÅ‚ w konfrontacji z przedstawionymi przez miejscowych muzuÅ‚manów „dowodami”, że wspomniany teren należaÅ‚ niegdyÅ› do muzuÅ‚maÅ„skiego WAQF, wiÄ™c jako taki (zgodnie z prawem koranicznym) jest przeznaczony na teren pod meczet. I to nie byle jaki meczet, bo jego minaret ma mieć wysokość 86 metrów i caÅ‚kowicie przysÅ‚onić widok na bazylikÄ™ Zwiastowania. Nie byle jaka miaÅ‚a być również jego dedykacja, bo „siostrzeÅ„cowi Saladyna” – muzuÅ‚maÅ„skiego wÅ‚adcy, który w 1187 r. pokonaÅ‚ krzyżowców i odebraÅ‚ im JerozolimÄ™.
Polityka zasÅ‚aniania chrzeÅ›cijaÅ„skich koÅ›cioÅ‚ów minaretami ma dÅ‚ugÄ… tradycjÄ™. Nie kto inny jak Saladyn kazaÅ‚ w XII w. wybudować w bliskim sÄ…siedztwie bazyliki Grobu ÅšwiÄ™tego w Jerozolimie dwa duże meczety (al-Khanqa i Abdul Malek), które skutecznie przysÅ‚aniajÄ… bazylikÄ™ (jak mogliÅ›my siÄ™ przekonać, majÄ… one obecnie również inne, caÅ‚kiem praktyczne zastosowanie: jako przyczóÅ‚ek do dewastacji chrzeÅ›cijaÅ„skiej bazyliki). W 1997 r. islamiÅ›ci w Nazarecie, nie czekajÄ…c na oficjalne decyzje, zajÄ™li sporny kawaÅ‚ek ziemi i postawili na nim duży namiot, który funkcjonowaÅ‚ jako prowizoryczny meczet. Jego bezpieczeÅ„stwa pilnowaÅ‚a caÅ‚odobowa straż.
Obawy okazaÅ‚y siÄ™ niepotrzebne, bo w 1999 r. rzÄ…d Izraela – mimo wielu miÄ™dzynarodowych protestów (w tym i z Watykanu) – zatwierdziÅ‚ zmianÄ™ w planie zagospodarowania terenu w sÄ…siedztwie bazyliki Zwiastowania, godzÄ…c siÄ™ na wybudowanie tam potężnego meczetu. Jedyne „ustÄ™pstwo”, jakie izraelskie wÅ‚adze uzyskaÅ‚y u radykalnych islamistów, polegaÅ‚o na tym, że obiecali oni usunąć namiot-meczet podczas wizyty w Nazarecie w 2000 r. Ojca ÅšwiÄ™tego Jana PawÅ‚a II.
Skończyło się jednak tylko na obietnicach. Namiot pozostał, a podczas homilii Jana Pawła II, wygłaszanej w bazylice Zwiastowania, wezwania, muezina na modlitwę do Allacha były tak bardzo nagłośnione, że Ojciec Święty musiał na pewien czas przerwać wygłaszanie słowa Bożego.
W marcu 2005 r. ukazaÅ‚a siÄ™ książka Elizy Pinny, eksperta w sprawach stosunków wyznaniowych na Bliskim Wschodzie, pod znamiennym tytuÅ‚em: Zmierzch chrzeÅ›cijaÅ„stwa w Palestynie. Autorka twierdzi, że gÅ‚ównym czynnikiem odpowiadajÄ…cym za wzrost przeÅ›ladowaÅ„ chrzeÅ›cijan w Ziemi ÅšwiÄ™tej jest islamski fundamentalizm, który nadaÅ‚ drugiej palestyÅ„skiej intifadzie charakter nie tyle walki narodowoÅ›ciowej (konflikt izraelsko-arabski), ile wojny religijnej (konflikt islamu z judaizmem, a nastÄ™pnie z „ludźmi niedzieli”, czyli chrzeÅ›cijanami). Jak pokazuje przykÅ‚ad Nazaretu, fundamentalizm zyskuje niekiedy wsparcie ze strony najmniej oczekiwanej – od rzÄ…du izraelskiego, który oficjalnie deklaruje jego bezwzglÄ™dne zwalczanie.